Klokkenluiders zijn van vitaal belang bij het blootstellen van corruptie, fraude en andere misstanden.

januari 1, 2022

Klokkenluiders zijn van vitaal belang bij het blootstellen van corruptie, fraude en andere misstanden. Beschermingsmaatregelen zoals effectieve wetgeving op het gebied van klokkenluiders en gedegen interne meldregelingen kunnen mensen beschermen en aanmoedigen om zich uit te spreken tegen misstanden.

Het Probleem

Corruptie gaat vaak onbetwist wanneer mensen er niet over praten. De verklaringen van getuigen bieden onschatbare inzichten in corruptie, en zijn krachtige instrumenten ter bestrijding hiervan. Maar in sommige landen kan het aankaarten van misstanden hoog persoonlijk risico met zich meebrengen - vooral als er weinig wettelijke bescherming is tegen ontslag, vernedering of zelfs fysiek misbruik. Controles op informatie-, laster, en onvoldoende onderzoek van meldingen kunnen iedereen afschrikken zich uit te spreken.

Klokkenluiders zullen misstanden om op de werkplek minder snel melden wanneer hun werkgevers geen duidelijke interne klokkenluidersregeling en procedure verschaffen. En in sommige milieus draagt klokkenluiden connotaties van verraad in plaats van gezien als algemeen belang. Uiteindelijk verliezen samenlevingen, instellingen en burgers wanneer er niemand bereid is om zich uit te spreken tegen corruptie.

TI zet zich wereldwijd in voor de bescherming van klokkenluiders. Ook in Nederland staat klokkenluiden in de belangstelling. Recente schandalen vergroten de druk op organisaties om transparant te zijn en orde op zaken te stellen. Mensen die misstanden durven aankaarten, zoals klokkenluiders, dienen te worden beschermd. Tot op heden blijkt dit vaak niet goed geregeld, met het vreselijke voorbeeld van Arthur Gotlieb (Nederlandse Zorgautoriteit) als bewijs.

TI-NL wil de positie van klokkenluiders verbeteren. Zij kunnen immers bijdragen aan een transparantere wereld, waarin misstanden worden opgelost, in plaats van weggestopt.

De Oplossing

Klokkenluiders zijn van onschatbare waarde bij het blootstellen van corruptie, fraude en wanbeheer. Vroege openbaring van de misstand of het risico hiervan kan de mensenrechten beschermen en de rechtsstaat te behouden.

Klokkenluidersbescherming stimuleert mensen het risico te nemen zich uit te spreken tegen corruptie. We moeten druk uitoefenen op wetgevers om uitgebreide klokkenluiderswetgeving in te voeren ter bescherming van degenen die zich uitspreken tegen misstanden en ervoor zorgen dat hun melding naar behoren wordt onderzocht. Bedrijven, overheidsorganen en non-profitorganisaties moeten effectieve mechanismen invoeren voor interne rapportage. En repressies op de werkplek zouden moeten worden beschouwd als een andere vorm van corruptie.

Onlangs is nieuwe wetgeving – de Wet Huis voor Klokkenluiders – aangenomen, waardoor de rechtspositie van klokkenluiders is versterkt. Nu de nieuwe wet er is, is er hoop voor verbetering, maar er zal in de praktijk nog veel moeten veranderen voordat de bescherming effectief te noemen is en klokkenluiders in ander aanzien staan.

De Wet Huis voor Klokkenluiders verplicht werkgevers waar tenminste 50 mensen werken om een meldregeling in te voeren voor vermoedens van misstanden. Het hebben van goed beleid voor het omgaan met vermoedens van misstanden (meldbeleid) is in het belang van zowel de organisaties als haar medewerkers. Immers, misstanden kunnen in alle organisaties voorkomen en hebben een negatieve invloed op zowel de organisatie als het werkklimaat.

Organisaties hebben er belang bij dat vermoedens van misstanden in een zo vroeg mogelijk stadium worden gesignaleerd en serieus worden onderzocht, én dat geconstateerde misstanden adequaat worden aangepakt. Daarbij moeten medewerkers erop kunnen vertrouwen dat, als zij een vermoeden van een misstand hebben en daarvan melding doen, de organisatie hen als melder beschermt tegen benadeling als gevolg van het feit dat zij een melding hebben gedaan.

Openbaar onderwijs is ook van essentieel belang om klokkenluiden te destigmatiseren, zodat burgers begrijpen dat het aankaarten van misstanden het publieke belang ten goede komt. Wanneer getuigen van corruptie vertrouwen hebben in hun vermogen om het te melden, kunnen corrupte individuen zich niet meer verstoppen.

Projecten & Activiteiten op het gebied
van klokkenluidersbescherming

In het kader van de doelstelling omtrent een betere bescherming van melders in Nederland draag Transparency International Nederland al jaren bij aan het verbeteren van de bescherming aan klokkenluiders en bronnen. De afgelopen jaren heeft TI-NL gelobbyd voor betere wetgeving voor klokkenluiders en een ruimer werknemersbegrip in de Wet Huis voor Klokkenluiders (ook vrijwilligers, stagiairs en freelancers moeten worden beschermd bij het melden van misstanden). Dit verzoek is gehonoreerd en TI-NL heeft wijzigingen kunnen bewerkstelligen in het voorstel van de wet en wordt genoemd in het wetgevingstraject.

In 2016 is er aandacht geweest voor de invoering van de nieuwe wet ter bescherming van klokkenluiders rond de start van het Huis voor Klokkenluiders. TI-NL heeft de laatste ontwikkelingen van de Wet Huis voor Klokkenluiders (vanaf 1 juli 2016) gevolgd en het Huis voor Klokkenluiders gemonitord.

Begin 2017 is een driejarig project gestart, met de steun van Stichting Democratie & Media, gericht op een betere bescherming van klokkenluiders en bronnen. In dit project draagt TI-NL bij aan de totstandkoming, evaluatie en lobby van wet- en regelgeving (zowel op nationaal als op Europees niveau) die zorgt voor een betere bescherming van klokkenluiders, journalisten en hun bronnen, en bijdragen aan een positieve beeldvorming van klokkenluiders en bronnen.

In het kader van dit project onderzoekt TI-NL de meldregelingen van Nederlandse bedrijven. Eind 2017 zal een onderzoeksrapport verschijnen naar de interne meldregelingen van 27 beursgenoteerde Nederlandse bedrijven. Hieruit zal blijken wat de zwakke punten zijn en waar eenvoudig verbeteringen aan te brengen zijn, maar ook welke best practices al worden toegepast op het gebied van klokkenluidersbescherming in de private sector.

Op Europees gebied draagt TI-NL eveneens een bijdrage aan de totstandkoming van wetgeving die klokkenluiders beschermt. We leveren input op de EU-richtlijn Klokkenluiden door middel van advocacy met onder meer de ontwikkeling van een Best Practices Guide op het gebied van internationale klokkenluiderswetgeving.

TI-NL doet mee aan internationale klokkenluiderscampagnes met TI-S en andere TI-chapters, onder andere met een campagne rond het proces van de LuxLeaks klokkenluider Antoine Deltour en de EU Whistleblowing Campagne. In het kader hiervan heeft TI een bekende Nederlandse klokkenluider geïnterviewd.

Ook heeft TI-NL haar eigen commissie van experts op het gebied van klokkenluiden die de Wet Huis voor Klokkenluiders en het Huis voor Klokkenluiders monitoren en evalueren.

© 2022 meldbedrijfsmisstand   |    Powered by Aemeyo
© 2022 meldbedrijfsmisstand 
Powered by Aemeyo
© 2024 meldbedrijfsmisstand Powered by Aemeyo
© 2022 meldbedrijfsmisstand 
Powered by Aemeyo
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram