De EU-richtlijn voor betere klokkenluidersbescherming moet uiterlijk op 17 december 2021 door alle lidstaten zijn geïmplementeerd. Dat betekent dat alle lidstaten ervoor moeten zorgen dat hun nationale wetten op die datum voldoen aan de richtlijn. In Nederland ligt het wetsvoorstel nu bij de Tweede Kamer. Wat gebeurt er als we de deadline van 17 december 2021 niet halen? In dit artikel lees je wat de gevolgen zullen zijn.
Wordt de richtlijn niet tijdig geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving, dan heeft dat ten eerste gevolgen voor de rechtspositie van melders. Ook al is de implementatiewet nog niet van kracht, voor melders bij overheidswerkgevers gaan de nieuwe beschermingsmaatregelen in elk geval wel al gelden per 17 december 2021. Dat komt omdat er sprake is van rechtstreekse werking van een richtlijn voor de overheid nadat de implementatiedatum is verlopen. Als overheidswerkgever worden in dit verband in elk geval beschouwd: de rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en publiekrechtelijke zelfstandige bestuursorganen.
De positie van melders die een melding doen over een inbreuk door een private werkgever is minder duidelijk zolang de implementatiewet niet in werking is getreden. Voor private werkgevers gelden de opdrachten van de richtlijn dan nog niet, zoals bijvoorbeeld de extra eisen aan de interne meldkanalen. Maar rechters kunnen bestaande regels die bescherming bieden óók vanuit de richtlijn uitleggen bij meldingen van een inbreuk op het Unierecht.
Het betekent ook dat de interne meldprocedures van overheidswerkgevers op 17 december 2021 aan de nieuwe eisen moeten voldoen. Bij werkgevers uit de private sector hoeven interne meldprocedures pas te voldoen aan de nieuwe eisen wanneer de implementatiewet in werking treedt. Het is nog niet duidelijk wanneer dit zal zijn (dat is afhankelijk van de behandeling van het wetsvoorstel in het parlement). Wel is Nederland verplicht om ervoor te zorgen dat bevoegde autoriteiten externe meldkanalen opzetten om inbreuken op het Unierecht te kunnen behandelen. Zelfs al zijn ze formeel nog niet aangewezen door de wet.
Mocht de implementatiewet niet op tijd van kracht worden in Nederland, ontstaat er dus veel onduidelijkheid en rechtsongelijkheid. Ook zorgt het voor rechtsonzekerheid: voor wie gelden nu welke bepalingen van de richtlijn precies? De rechter zal dat uiteindelijk bepalen. Daarbovenop bestaat de kans dat de Europese Commissie een infractieprocedure tegen Nederland start, en de Staat een hoge boete of dwangsom moet betalen voor deze vertraging.
Via deze website bieden we zo snel mogelijk meer informatie over de voortgang van het wetstraject, en de precieze gevolgen van de eventuele vertraging die de implementatie oploopt.
